Zez to zaburzenie widzenia polegające na nieprawidłowym ustawieniu gałek ocznych. Jedno oko patrzy na wprost, a drugie odchyla się w innym kierunku. Prowadzi to m.in. do problemów z ostrością wzroku, widzeniem przestrzennym i może skutkować niedowidzeniem.
Przyczyny
Do powstania zeza mogą przyczyniać się:
-
wady wzroku (nadwzroczność, krótkowzroczność),
-
nieprawidłowości w pracy mięśni poruszających oczami,
-
choroby neurologiczne i urazy,
-
czynniki genetyczne.
Zez może wystąpić także wtórnie, np. w przebiegu innych chorób oczu.
Rodzaje zeza
Najczęściej spotykane formy to:
-
zez zbieżny – oko odchyla się w stronę nosa, częsty u dzieci,
-
zez rozbieżny – odchylenie oka w stronę skroni, częściej u starszych dzieci i dorosłych,
-
zez porażenny – wynikający z uszkodzenia nerwów sterujących mięśniami oka,
-
zez towarzyszący (jawny) – stałe odchylenie oka, które może prowadzić do niedowidzenia,
-
zez ukryty – niewidoczny na co dzień, ujawnia się w badaniach lub przy zmęczeniu,
-
zez pozorny – złudzenie wynikające z budowy twarzy, niewymagający leczenia,
-
zez pionowy – rzadki, polegający na odchyleniu oka ku górze lub w dół.
Objawy
Osoby z zezem mogą odczuwać:
-
podwójne widzenie,
-
trudności z oceną odległości,
-
bóle głowy i zmęczenie wzrokowe,
-
pogorszenie ostrości wzroku w jednym oku.
Diagnostyka
Rozpoznanie zeza wymaga badań okulistycznych i ortoptycznych, które pozwalają ocenić ustawienie oczu, kąt odchylenia i jakość widzenia obuocznego. Wczesna diagnoza, szczególnie u dzieci, jest kluczowa, aby zapobiec trwałym zaburzeniom widzenia.
Leczenie
Metoda leczenia dobierana jest indywidualnie i zależy od rodzaju oraz nasilenia zeza. Stosuje się m.in.:
-
okulary korekcyjne,
-
zaklejanie oka prowadzącego (tzw. okluzję),
-
ćwiczenia wzrokowe,
-
pryzmaty w okularach,
-
zastrzyki z toksyny botulinowej,
-
zabiegi chirurgiczne korygujące ustawienie mięśni oka.
Podsumowanie
Zez to nie tylko problem estetyczny, ale przede wszystkim zaburzenie widzenia, które może mieć poważne konsekwencje. Dzięki odpowiedniej diagnostyce i terapii możliwe jest skuteczne leczenie, poprawa ustawienia oczu i przywrócenie prawidłowego widzenia obuocznego.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o zez
1. Czym jest zez?
Zez to stan związany z nieprawidłowym ustawieniem gałek ocznych, w którym oczy nie patrzą równolegle. Może dotknąć zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Objawem zeza jest odchylenie jednego oka od osi widzenia, co prowadzi do zaburzeń widzenia, a niekiedy do podwójnego widzenia.
2. Zez – czym różni się u dzieci i dorosłych?
Zez u dzieci i dorosłych może mieć odmienne przyczyny i przebieg. Zez zbieżny u dzieci często wiąże się z nadwzrocznością, natomiast u dorosłych rozwój zeza bywa skutkiem chorób neurologicznych lub powikłań okulistycznych. Nieleczony zez u dzieci prowadzi do niedowidzenia, u dorosłych natomiast – do trwałych problemów z koordynacją wzrokową.
3. Jakie są przyczyny zeza?
Zez – przyczyny mogą obejmować wady refrakcji, czynniki genetyczne, choroby układu nerwowego, a także urazy. Ryzyko wystąpienia zeza rośnie zwłaszcza u dzieci z obciążeniem rodzinnym.
4. Jak widzi osoba z zezem?
Osoba z zezem często doświadcza zaburzeń widzenia obuocznego – widzi obrazy rozdzielone, przesunięte względem siebie lub nakładające się. Mózg, aby zredukować dyskomfort, niekiedy „wyłącza” obraz z jednego oka, co może prowadzić do trwałego niedowidzenia.
5. Czy zez jest dziedziczny?
Tak, w niektórych przypadkach zez jest chorobą o podłożu genetycznym. Występowanie schorzenia u jednego z rodziców zwiększa prawdopodobieństwo pojawienia się zeza u dzieci.
6. Jak wygląda leczenie zeza?
Leczenie zeza może obejmować korekcję okularową, ćwiczenia ortoptyczne, zakrywanie oka prowadzącego (okluzję), toksynę botulinową oraz leczenie chirurgiczne. Wybór metody zależy od wieku pacjenta, rodzaju i kąta zeza w stopniach.
7. Czym polega operacja zeza?
Operacyjne leczenie zeza polega na osłabieniu lub wzmocnieniu mięśni odpowiedzialnych za ustawienie oka, aby zmniejszyć kąt zeza i ustawić gałki oczne we właściwej pozycji. Operacja zeza u dorosłych, podobnie jak u dzieci, bywa konieczna, gdy inne metody są nieskuteczne.
8. Czy istnieją różne rodzaje zeza?
Tak, istnieje kilka rodzajów zeza, m.in. zez zbieżny, zez rozbieżny, zez ukryty, zez porażenny, zez towarzyszący czy zez pionowy. Każdy z nich różni się przyczynami i przebiegiem, dlatego terapia zawsze dobierana jest indywidualnie.
9. Czy zez można wyleczyć?
Tak, w wielu przypadkach możliwe jest skuteczne wyleczenie zeza, zwłaszcza przy wczesnej diagnostyce i konsekwentnym leczeniu. Ćwiczenia na zeza w gabinecie ortoptysty, odpowiednia korekcja wzroku i – w niektórych przypadkach – operacja zeza pozwalają przywrócić prawidłowe widzenie obuoczne.
Właściciel firmy Sfera Oczu
